Peilopzet IJsselmeer komt boeren slecht uit

Van de buitendijkse gronden bij Workum, in Gaasterland en bij Kampen, Hasselt en Genemuiden maakt volgens Rijkswaterstaat 730 hectare kans op wateroverlast. Deze gebieden staan in de winter vaak al enige tijd blank, maar door de peilopzet in het voorjaar wordt de kans er op groter dat de belangrijke eerste snede gras in het geding komt.

LTO Noord heeft Rijkswaterstaat op de gevolgen gewezen, maar vooralsnog wordt nog niet nagedacht over compensatie. 'In geld of in grond, er moet wel een oplossing voor komen', zegt beleidsadviseur Roel Visser van LTO Noord.

Schade

Voor melkveehouder Beant Dijkstra uit Warns is de schade nog te overzien, omdat het met 4 hectare buitendijkse percelen tussen het Rode Klif en Laaksum op een totaal van 90 hectare om een beperkt deel van zijn land gaat.

'Maar ook dan word je er niet blij van. Doorgaans kan ik het net boven water houden en in de graswinning mooi mee bewerken met het overige land. Maar met een peilaanpassing van 20 centimeter in het voorjaar staat het dan wel blank.'

Flinke lap grond

Bij de veehouders Berend Jan en Bastiaan Scherpenkate uit Genne bij Hasselt gaat het wel om een flinke lap grond, zo'n 23 hectare in totaal. Ze boeren op de monding van de Overijsselse Vecht in het Zwarte Water op 108 hectare. Ook zij gebruiken het buitendijkse land voor de graswinning. 'Dit deel van ons bedrijf is ons evenveel waard als het land dat binnendijks ligt', benadrukt Bastiaan Scherpenkate.

Wat de boeren vooral steekt is dat ze tot nu toe weinig tot niets te zeggen hebben gehad over de opzet van de plannen. 'De plannen zijn al klaar, als ze ermee komen. Je wordt als gewone man niet serieus genomen door Rijkswaterstaat', stelt Berend Jan Scherpenkate vast.

Zorgen

Ook Dijkstra heeft zorgen over de gang van zaken. 'Ik heb voorgesteld de zandbulten in het land te egaliseren, zodat het geheel wat hoger komt te liggen. Er wordt tot nu toe niet op ingegaan.'

De maatschap Scherpenkate voelt zich dubbel slachtoffer omdat ze het buitendijkse deel langs het Zwarte Water al grotendeels moet afstaan voor natuurontwikkeling in het kader van de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS).

Zomerdijk

'Maar het deel langs de Vechtoever ligt nu nog redelijk beschermd in een poldertje met een zomerdijk eromheen. Nu kan het tot februari onder water lopen, maar doorgaans kun je het daarna bemesten zonder al te veel risico dat alles wegspoelt', zegt Bastiaan Scherpenkate.

En omdat de grondlagen onder de winterdijk bij Scherpenkate waterdoorlatend zijn, vrezen vader en zoon dat als het water vaker tegen de dijk opstuwt, er ook meer wateroverlast binnendijks ontstaat.

Binnen- en buitendijks

'Het werk binnen- en buitendijks vult elkaar vaak goed aan. Als het binnendijks te nat is, kunnen we meestal buitendijks nog terecht, omdat het water daar makkelijker wegvloeit', aldus Scherpenkate. 'Met land buitendijks kennen we onze beperkingen in ons bedrijf, maar als het risico op hoog water nog groter wordt, kunnen we er niet meer op inspringen. En meer water betekent ook meer ganzen en we hebben er hier al zo veel.'

Visser benadrukt dat er op korte termijn werkbare oplossingen moeten komen. 'Een schaderegeling in geld is complex. Want hoe toon je als boer aan dat gewasschade door wateroverlast is ontstaan door het weer of door de peilopzet? Als het aan LTO Noord ligt, komt er daarom compensatie in grond.'

Nadeelcompensatie

Omgevingsmanager Roelof Smedes van Rijkswaterstaat verwijst voor claims naar de rijksregeling Nadeelcompensatie. 'Over eventuele compensatie is nog geen besluit genomen. We hanteren voor de peilverhoging een toegespitst protocol, dat rekening houdt met de hoogwaterveiligheid en wateroverlast. De peilopzet gaat alleen door als het kan en is dus afhankelijk van de omstandigheden op dat moment.'

Dat de peilopzet in maart moet plaatsvinden en niet later, komt door het broedseizoen. 'Als we dat doen, krijgen we te maken met bezwaren van natuurorganisaties.'