Wetenschappers België en Nederland veroordelen besluit glyfosaat

Volgens de wetenschappers zijn er ernstige tekortkomingen in de risicobeoordeling van het herbicide glyfosaat. Volgens de briefschrijvers is het met het 'huidige toetsingskader' van de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) niet mogelijk om te bepalen of glyfosaat veilig is. 'Het huidige toetsingskader heeft ernstige tekortkomingen, zowel voor de bepaling van de effecten op de volksgezondheid als de biodiversiteit', schrijven ze.

Op 13 oktober werd in Europa door alle lidstaten gestemd over de verlenging van de toelating van glyfosaat. Zowel de Nederlandse demissionair minister voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Piet Adema als zijn Belgische collega David Clarnival onthielden zich van stemming. Een tweede stemming op 16 november tussen de lidstaten leidde donderdag niet tot voldoende tegenstemmen om het gebruik van de onkruidverdelger te verbieden. De Europese Commissie kan nu haar eerdere voorstel voor een nieuwe verlenging van tien jaar doorzetten.

Nieuwe beperkingen

Op het gebruik van glyfosaat komen wel een aantal nieuwe beperkingen. Het middel mag niet meer worden gebruikt als preharvest-toepassing. Ook moeten er maatregelen worden genomen om te voorkomen dat er bij het gebruik onbedoeld andere planten en dieren worden bespoten.

De brief werd twee dagen voor de tweede stemming naar Adema en Clarnival gestuurd. Op de lijst met onder tekenaars staan onder andere namen van ecologen, biologen en neurologen van Wageningen Univeristy & Research, Radboud Universiteit in Nijmegen, Rijksuniversiteit Groningen, Leiden Universiteit en de Universiteit van Amsterdam.

Niet meegenomen

'Neem de gezondheid van mensen en de bescherming van de natuur serieus', schrijven de wetenschappers. 'Weeg bij uw besluit recente en onafhankelijke wetenschappelijke inzichten waarmee, die in het glyfosaatdossier dat thans voorligt bij de Europese lidstaten niet voldoende zijn meegenomen.

Glyfosaat is een van de meest onderzochte stoffen, maar lang niet al het bestaande onderzoek weegt mee in de beoordeling van het middel door EFSA, concluderen de briefschrijvers. 'Het meeste onderzoek dat in het beoordelingsdossier terecht is gekomen, wordt gefinancierd en uitgevoerd door de industrie zelf. Op basis van dit beoordelingsdossier identificeert EFSA wel veel ‘data gaps’, maar geen kritieke zorgpunten.'

Hersenontwikkeling

Het dossier is selectief, oordelen de wetenschappers. 'De industrie vertraagde de aanlevering van een relevante studie uit 2001 die schadelijkheid van een glyfosaatvariant op de hersenontwikkeling aantoonde zodanig, dat er geen tijd meer was om nader onderzoek te verrichten. Belangrijke, onafhankelijke, wetenschappelijke studies worden nauwelijks meegenomen in de risicobeoordeling, omdat ze niet voldoen aan de eisen van de industriestudies.'

Een voorbeeld is een studie waarin werd aangetoond dat blootstelling aan glyfosaat bij muizen gepaard gaat met het afsterven van zenuwcellen in de zogenaamde zwarte stof, het hersengebied
dat verantwoordelijk is voor de symptomen van de ziekte van Parkinson. 'Het is onbegrijpelijk dat een dergelijke uitermate relevante studie niet is meegenomen in het dossier', merken de wetenschappers op.

Parkinson

'Temeer daar een dergelijk cruciaal onderzoek, waarbij gericht wordt gekeken naar schade in voor Parkinson relevante hersengebieden, verder volledig ontbreekt in het beoordelingsdossier. Daardoor worden ernstige effecten en risico’s van glyfosaat, die in onafhankelijk onderzoek wel boven tafel komen, niet meegenomen in de risicobeoordeling. En dat terwijl onderzoek laat zien dat glyfosaat overal in onze leefomgeving aangetroffen wordt en de gehele Nederlandse, Belgische en Europese bevolking dus wordt blootgesteld aan deze stof.'

In de brief uitten de wetenschappers op nog een heel aantal andere punten kritiek. Zo wordt in hun ogen de blootstelling van mensen aan glyfosaat in de modellen van de EFSA steevast
onderschat. Alleen blootstelling per individuele stof via voeding en water wordt meegenomen. Onafhankelijke studies laten volgens de wetenschappers zien dat glyfosaat zich hecht aan stofdeeltjes en zich zo over lange afstanden verplaatst en accumuleert in huisstof.

Dit leidt tot blootstelling via de huid en ademhaling. 'De werkelijke blootstelling is daardoor groter dan de voor de beoordeling gebruikte methoden aantonen. Uit onderzoek komt naar voren dat glyfosaat terug te vinden is in de ontlasting van 70 procent van de deelnemers aan de Europese studie over bestrijdingsmiddelen.'