Goed fertigeren begint met het juiste plan

Van Iperen in Westmaas is specialist in fertigatie en ziet opbrengstverhogingen van 20 tot 40 procent ten opzichte van beregenen met een haspel. In uien wordt 20 tot 25 ton per hectare meer geoogst. De meerkosten bedragen 1.500 tot 2.000 euro per hectare. Met fertigatie worden druppelslangen of driptapes in de buurt van de zaairijen in de grond gelegd. Elke 20 tot 40 centimeter is er een druppelopening die het gewas bevloeit en meststof doseert.

Het watergebruik is efficiënt en 90 tot 95 procent van de toegediende stikstof wordt benut. In droge zomers werkt fertigatie als een soort verzekering. Op tijd water geven met druppelslangen kan korstvorming voorkomen. Om hardnekkige korst te breken, werkt een traditionele beregeningsronde beter. In natte periodes, als een trekker het veld niet op kan, biedt fertigatie soelaas door de meststof in hogere concentratie in korte druppelbeurten toe te dienen.

Nadelen zijn de arbeidspiek om de slangen voor, tijdens of na het zaaien in de grond te brengen. Daarnaast zijn de slangen kwetsbaar voor vraat van wild of beschadiging tijdens het werk. Telers proberen de slangen tijdens de oogst op te rooien. Slangen die vooraf uit de grond worden gehaald, kunnen de oogst beschadigen. Ander nadeel is dat slechts 60 procent van het materiaal te recyclen is, de rest blijft afval.

Prefab container

Een fertigatiesysteem bestaat uit een 8 voets geïsoleerde prefab container met snelkoppelingen voor de slangen en een dieselgenerator of elektromotor. In de container staat een pomp met automatisch filter, soms een buffervat met niveauregeling en een frequentieregelaar om stroom te besparen. Ook is er een irrigatiecomputer met weerstation en sensoren voor temperatuur, druk, pH, geleidbaarheid en debiet.

In de computer zijn tientallen programma’s met starttijden in te stellen via de elektrische kleppen. Met een unit van 20.000 tot 30.000 euro is gemiddeld 10 tot 15 hectare te fertigeren. Meststoffen worden vanuit een voorraadvat via een doseerapparaat bijgemengd op basis van geleidbaarheid, liters of liters per kuub. Via cloud-based apps zijn adviezen, bemestingsschema’s, analyses van water en grondstoffen en instellingen als temperatuur, neerslag, lichtinstraling en ziekteplagen met de adviseur uit te wisselen.

Onderscheid tussen aanbieders zit in details, zoals een touchscreen, webapplicatie voor aansturing, zonnepaneel met omvormer, accu en autostart en afstandsbediening, maar ook in de gebruikte materialen en of een systeem plug-and-play is uitgevoerd. Het belangrijkste is de service, het via gps ingemeten ontwerp en het plan van aanleg.

Er zijn druppelslangen met druppelafstanden en waterafgiftes voor verschillende teelten. Denk aan een ingebouwd klepje dat nadruppelen en het inzuigen van vuil voorkomt. De bedrijfsdruk varieert tussen 0,7 en 3,5 bar en de diameters variëren van 12 tot 22 millimeter. Daarmee ligt afgifte gemiddeld tussen 0,35 en 4 liter per uur. Ook verschilt de treksterkte en flexibiliteit.

Teeltsysteem belangrijk

Het succes van fertigatie in uien hangt samen met het teeltsysteem; de vlakveldse of verhoogde beddenteelt, of de ruggenteelt met rijafstanden van 75 centimeter. Bij vier zaairijen op 1,50 meter komen er twee druppelslangen. In het bed van 225 centimeter kunnen zes of acht zaairijen liggen met drie of vier slangen.

'Als een slang 5 centimeter dichter bij de zaairij ligt, dan zijn de uien dubbel zo grof. Voordeel van vlakke beddenteelt is de hoge capaciteit met slangen leggen', weet Ramon Vermue, fertigatiespecialist akkerbouw bij Van Iperen.

Nadeel is dat het door onbewerkte grond moeilijker is om de slang 5 centimeter diep te leggen, met blootliggende slangen en wildschade als risico. 'Driptape is in een verhoogd bed of verhoogde rug met bewerkte grond makkelijker op diepte te leggen en te bedekken.'